Ngành thiết kế vi mạch bán dẫn đang nổi lên như một lĩnh vực công nghệ mũi nhọn không thể thiếu trong kỷ nguyên số. Từ điện thoại thông minh, ô tô tự lái đến các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), chip bán dẫn đóng vai trò trung tâm trong mọi thiết bị và nền tảng hiện đại. Trong bối cảnh này, kỹ sư vi mạch tại Việt Nam đang đứng trước những thách thức không nhỏ, nhưng đồng thời cũng có những cơ hội lớn chưa từng có để bứt phá và khẳng định vị thế.
Những thách thức đặt ra cho kỹ sư vi mạch
Hạn chế trong chương trình đào tạo truyền thống
Dù một số trường đại học đã mở chuyên ngành liên quan đến điện tử, viễn thông, kỹ thuật máy tính, nhưng thiết kế vi mạch vẫn là một mảng rất chuyên sâu, đòi hỏi người học phải tiếp cận nhiều kiến thức liên ngành, từ vật lý bán dẫn, kiến trúc số, vi xử lý đến các công cụ thiết kế layout, RTL, mô phỏng… Tuy nhiên trong chương trình đào tạo của các trường thường có nhiều điểm yếu như:
- Nội dung học thường thiên về lý thuyết, thiếu thực hành
- Giáo trình không cập nhật công nghệ mới
- Sinh viên không được trải nghiệm thiết kế chip thực tế
Điều này khiến cho khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu tuyển dụng vẫn còn rất xa, và kỹ sư mới ra trường thường mất nhiều thời gian để làm quen lại từ đầu khi vào doanh nghiệp.
Tốc độ thay đổi công nghệ chóng mặt
Khác với nhiều lĩnh vực kỹ thuật truyền thống, ngành vi mạch thay đổi cực nhanh. Mỗi năm, các hãng lớn như TSMC, Intel, Samsung lại đưa ra tiến trình công nghệ mới, các công cụ EDA được cập nhật, và tiêu chuẩn thiết kế được nâng cấp.
Do đó, kỹ sư vi mạch bắt buộc phải học liên tục. Kiến thức học ở trường chỉ là nền tảng, còn sự thành công trong nghề phụ thuộc vào khả năng cập nhật, tự học, và tiếp thu công nghệ mới hàng ngày.
Áp lực cạnh tranh quốc tế
Kỹ sư vi mạch Việt Nam hiện không chỉ cạnh tranh trong nước mà còn phải đối mặt với nguồn nhân lực từ các quốc gia có hệ sinh thái bán dẫn phát triển như Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc… Đây vừa là thách thức vừa là động lực thúc đẩy kỹ sư trong nước nâng cao năng lực và tư duy toàn cầu. Và nếu không trang bị đủ năng lực, kỹ sư trong nước có nguy cơ bị “bỏ lại phía sau” ngay chính trên sân nhà.
Cơ hội bứt phá cho kỹ sư vi mạch Việt Nam
Thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao
Không có chip – không có công nghệ. Kỹ sư vi mạch đang giữ vai trò kiến trúc sư cho tương lai công nghệ, đóng góp vào sự phát triển của các ngành: AI, 5G, ô tô thông minh, thiết bị y tế, an ninh quốc phòng, v.v. Càng phát triển, ngành này càng đòi hỏi nhiều nhân lực chuyên sâu.
Mặc dù nhu cầu tuyển dụng trong lĩnh vực vi mạch ngày càng tăng mạnh – đặc biệt từ các doanh nghiệp FDI và startup công nghệ – nhưng nguồn kỹ sư được đào tạo bài bản tại Việt Nam hiện vẫn chưa đáp ứng đủ. Tình trạng “khát nhân lực” đang diễn ra ở cả cấp độ thiết kế front-end lẫn back-end. Đây chính là cơ hội cho những kỹ sư vi mạch tài năng với cơ hội việc làm và phát triển nghề nghiệp rộng mở.
Thu nhập cạnh tranh, nhiều cơ hội thăng tiến
Tại Việt Nam, kỹ sư vi mạch hiện có mức thu nhập trung bình từ 20 – 40 triệu đồng/tháng, tùy theo năng lực và kinh nghiệm. Những kỹ sư có thể sử dụng thành thạo các công cụ EDA hoặc từng tham gia dự án tape-out thực tế có thể đạt mức thu nhập cao hơn, hoặc làm việc từ xa cho công ty nước ngoài. Ngoài ra, kỹ sư vi mạch cũng có cơ hội được cử đi công tác hoặc làm việc tại các trung tâm thiết kế chip lớn ở Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản, châu Âu…
Chính sách ưu tiên và đầu tư mạnh từ Nhà nước
Việc Chính phủ Việt Nam đưa ngành vi mạch vào danh mục công nghệ lõi trọng điểm, cùng với các chính sách khuyến khích đào tạo, hỗ trợ doanh nghiệp, và thu hút đầu tư FDI, đang mở ra nhiều cơ hội cho người học và kỹ sư trong nước.
Sự vào cuộc của các tổ chức đào tạo chuyên sâu
Sự ra đời của các trung tâm đào tạo vi mạch theo hướng thực tiễn như Trung tâm Đào tạo Thiết kế Vi mạch Bán dẫn Phenikaa (PSTC) chính là một phần trong nỗ lực nâng cấp chất lượng nhân lực ngành này. Không chỉ tập trung lý thuyết, các chương trình đào tạo tại PSTC được xây dựng dựa trên nhu cầu thực tế từ doanh nghiệp, giúp học viên sẵn sàng làm việc sau tốt nghiệp.
Tại PSTC, học viên được học tập và thực hành với:
- Giáo trình chuẩn quốc tế, sát thực tế, có dự án thiết kế chip và tape-out thật
- Hướng dẫn bởi chuyên gia từng làm việc tại các công ty lớn trong ngành
- Phòng lab hiện đại, sử dụng công cụ thiết kế EDA tiêu chuẩn quốc tế
- Kết nối tuyển dụng trực tiếp với các doanh nghiệp vi mạch trong và ngoài nước
Thách thức luôn đi kèm với cơ hội. Ngành thiết kế vi mạch đang đứng trước thời khắc bùng nổ – và Việt Nam cần những người trẻ dũng cảm bước vào lĩnh vực này để tạo ra đột phá.